Nederlands kabinet publiceert Staat van de Europese Unie 2021

Het gaat om de Kamerbrief waarbij het rapport van het Nederlandse kabinet over de Staat van de Europese Unie 2021 wordt aangeboden aan de Tweede Kamer.

Achtergrond

In de Staat van de Europese Unie 2021 zet het Nederlandse kabinet de Nederlandse inzet binnen de EU uiteen. In dat kader benadrukt het kabinet dat de EU een essentiële rol speelt bij veel vraagstukken waar Nederland de komende periode mee te maken krijgt, maar onderstreept het kabinet wel dat de sterkte van het optreden van de EU wordt bepaald door de kracht van de lidstaten.

Volgens het Nederlandse kabinet staan drie pijlers de komende periode centraal. Ten eerste moeten de EU en de lidstaten ambitieus inzetten op de groene en digitale transitie, duurzame en inclusieve groei, financieel-economische weerbaarheid en de verdere versterking van de Europese concurrentiekracht. Ten tweede moet het Europese geopolitieke handelingsvermogen worden versterkt, onder meer doordat de EU-instrumenten op buitenlands- en veiligheidsgebied worden versterkt. Ten derde hecht het Nederlandse kabinet veel belang aan het respect voor de democratische rechtsstaat.

Zes thema’s

Hieronder volgen de zes thema’s die centraal staan in de Staat van de Europese Unie 2021. Per thema komen een aantal belangrijke doelstellingen van het Nederlandse kabinet aan de orde.

1 Europese Green Deal

Het Nederlandse kabinet benadrukt dat gedurende de coronapandemie al snel een brede EU consensus ontstond dat de coronacrisis nieuwe kansen voor verduurzaming bood. In dit kader verwelkomt het Nederlandse kabinet de green recovery, onder meer doordat ten minste 30 procent van de middelen uit het Meerjarig Financieel Kader (MFK) en het coronaherstelfonds NextGenerationEU moeten bijdragen aan de klimaatdoelstellingen van de EU.

• Het Nederlandse kabinet verwelkomt de aanscherping van het Europese broeikasgasreductiedoel voor 2030 naar ten minste 55% reductie ten opzichte van 1990 (zie conclusies van de Europese Raad van 10-11 december 2020);
• Het kabinet zet in op een aanscherping van het emissiehandelssysteem (ETS) en een sterker bronbeleid, zoals strengere normen voor CO2-emissies van voertuigen;
• Het Europese energiesysteem moet worden aangepast om de groene transitie mogelijk te maken;
• Op het gebied van landbouw en natuur speelt onder andere de uitwerking van de boer-tot-bord-strategie en de biodiversiteitsstrategie een grote rol;
• Het kabinet kijkt uit naar het actieplan van de Commissie waarmee uitvoering wordt gegeven aan de nul-vervuilingsambitie van de Commissie en de aangekondigde EU-bodemstrategie;
• Het Nederlandse kabinet kijkt ook uit naar de uitwerking van de verschillende (wetgevings)voorstellen uit het EU-actieplan circulaire economie ;
• Het Nederlandse kabinet verwelkomt de herziening van de staatssteunregels om juist die investeringen te stimuleren die essentieel zijn om de klimaatdoelen van Nederland en de EU te bereiken;
• Het Nederlandse kabinet benadrukt het belang van de EU-klimaatadapatiestrategie , omdat de klimaatverandering wereldwijd voor nieuwe uitdagingen zorgt (zoals op het gebied van droogte en overstromingen);
• Het kabinet zet erop in dat de EU haar ambities aanwendt voor mondiaal leiderschap en daarmee helpt internationale duurzaamheidsinspanningen naar een hoger plan te tillen (zie o.a. Raadsconclusies over klimaat- en energiediplomatie ).

2 Een Europa dat klaar is voor het digitale tijdperk

Het Nederlandse kabinet benadrukt dat de coronapandemie ertoe heeft geleid dat grote digitaliseringsprojecten zijn uitgerold en dat in korte tijd een drastische verschuiving heeft plaatsgevonden naar afstandsonderwijs en thuiswerken.

• Het Nederlandse kabinet verwelkomt de twee voorstellen die de Commissie eind 2020 heeft gepubliceerd ten behoeve van de modernisering van de regels met betrekking tot online platforms: de Digital Services Act (DSA) en de Digital Markets Act (DMA) (zie het ECER-bericht over deze nieuwe voorstellen);
• Het Nederlands kabinet zet zich in voor het stimuleren van de ontwikkeling van kunstmatige intelligentie en kijkt uit naar de voorstellen van de Commissie op dit gebied. In dit kader verwijst het kabinet naar het Witboek over kunstmatige intelligentie van de Commissie;
• Het kabinet onderstreept het belang van het voorstel voor de Data Governance Act (DGA) die het verantwoord faciliteren van databeschikbaarheid in de EU mogelijk moet maken;
• Het kabinet verwelkomt de cybersecurity-strategie van de Commissie, de herziening van de richtlijn netwerk en informatiebeveiliging (NIB-richtlijn) en het voorstel voor een richtlijn kritische entiteiten (CER-richtlijn) die ziet op de bescherming van vitale infrastructuur binnen de EU;
• Het kabinet staat positief tegenover het Commissievoorstel voor de verdere regulering van crypto’s . Ook wordt de publicatie van de EU-strategie voor het digitale geldwezen door het kabinet verwelkomd;
• Het kabinet spant zich in om iedereen de nodige kennis, vaardigheden en opleiding te kunnen laten verwerven om mee te kunnen komen in de digitaliserende samenleving (met verwijzing naar o.a. de EU-Vaardigenhedenagenda en het EU-actieplan voor digitaal onderwijs 2021-2027 ).

3 Een economie die werkt voor de mensen

Het Nederlands kabinet hecht sterk aan EU-samenwerking om de gevolgen van de coronapandemie in te dammen. In dat kader speelt volgens het Nederlandse kabinet met name het vaststellen van het Europese coronaherstelinstrument NextGenerationEU een belangrijke rol.

• Het Nederlandse kabinet acht het van belang dat de bankenunie en de kapitaalmarktenunie worden versterkt;
• Voor het Nederlandse kabinet moeten houdbare overheidsfinanciën van de lidstaten centraal blijven staan;
• Net Nederlandse kabinet kijkt uit naar de voorstellen die de Commissie in 2021 zal presenteren op het gebied van de voorkoming van witwassen en terrorismefinanciering;
• Het Nederlandse kabinet zet in op een ambitieuze uitvoering van het EU-actieplan interne-markthandhaving (zie het ECER-bericht hierover) en wil concrete stappen zetten bij het wegnemen van specifieke belemmeringen;
• Het Nederlandse kabinet kan zich goed vinden in de EU-industriestrategie , waarin de Commissie zich richt op het oplossen van maatschappelijke uitdagingen zoals de dubbele transitie naar een duurzame en digitale economie en het versterken van de Europese innovatie- en concurrentiekracht;
• Het Nederlandse kabinet zet zich in voor nieuwe EU-wetgeving die de verstorende werking van buitenlandse subsidies op de interne markt tegengaat;
• Het kabinet pleit ervoor om de zeer ruime staatssteunmogelijkheden ten behoeve van de coronacrisis af te bouwen zodra dat mogelijk is.

4 Sterkere EU om de wereld

Het Nederlandse kabinet onderstreept dat de EU-instrumenten op extern gebied zich niet beperken tot het Gemeenschappelijk Buitenlands- en Veiligheidsbeleid (GBVB) en het Gemeenschappelijk Veiligheids- en Defensiebeleid (GBDB). Ook de inzet van onder meer handelsakkoorden kunnen bijdragen aan het behalen van buitenlandpolitieke doelstellingen.

• Voor het Nederlandse kabinet blijven sancties een essentieel buitenlandsinstrument van de EU;
• Het Nederlandse kabinet kijkt naar de operationalisering van de Europese Vredesfaciliteit , een nieuw instrument voor de financiering van zowel EU-missies en operaties, als voor de financiering van vredesmissies van derde landen en internationale organisaties (zie het ECER-bericht over de Europese Vredesfaciliteit);
• Het kabinet zet zich in voor een Strategisch Kompas dat concrete en ambitieuze doelen stelt die het Gemeenschappelijk Veiligheids- en Defensiebeleid van de EU versterken, maar pleit tegelijkertijd voor realisme;
• Het Nederlandse kabinet benadrukt dat 2021 in het teken zal staan van de herziening van het handelsbeleid van de EU (zie het ECER-bericht over de herziening van het handelsbeleid);
• Het kabinet verwelkomt het tussen door de EU en het VK gesloten Handels- en Samenwerkingsovereenkomst (HSO);
• Het kabinet zet zich in voor een wetgevend voorstel op het gebied van Internationaal Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (IMVO), bij voorkeur op EU-niveau.

5 Bevordering van de Europese levenswijze

• Het Nederlandse kabinet acht het veelbelovend dat de Commissie met concrete voorstellen komt die gericht zijn op onder andere de aanpak van georganiseerde criminaliteit en terrorismebestrijding;
• Voor Nederland is van belang dat op het gebied van migratie een betere balans wordt gevonden tussen verantwoordelijkheid en solidariteit. Het Nederlandse kabinet benadrukt dat deze balans ook een pijnpunt is in de onderhandelingen over het in september 2020 gepresenteerde Asiel- en migratiepact (zie ook het ECER-bericht over het Asiel- en migratiepact).
• Het Nederlandse kabinet zal zich actief inzetten bij de onderhandelingen over de Commissievoorstellen ten aanzien van de Europese Gezondheidsunie ;
• Het Nederlandse kabinet kijkt uit naar het door de Commissie aangekondigde wetgevingsvoorstel om een EU Health Data Space (EHDS) te realiseren, met als doel data in te zetten voor betere gezondheidszorg, onderzoek en beleidsvorming;
• Het Nederlandse kabinet verwelkomt de EU- gendergelijkheidsstrategie 2020-2025 , de LHBTIQ-strategie 2020-2025 , het EU-Genderactieplan (GAP III) , de EU-strategie voor de rechten van het kind en het Europese actieplan tegen racisme 2020-2025 en kijkt uit naar de aangekondigde strategie ter bestrijding van antisemitisme.

6 Een nieuwe impuls voor de Europese democratie

• Nederland zal in Raadsverband blijven pleiten voor regelmatige agendering van de artikel 7-EU-Verdrag-procedures die tegen Hongarije en Polen zijn ingesteld;
• Het Nederlandse kabinet verwelkomt het conditionaliteitsmechanisme voor de rechtsstaat in het kader van de EU-begroting en het coronaherstelfonds NextGenerationEU (zie het ECER-dossier over het conditionaliteitsmechanisme voor de rechtsstaat);
• Nederland maakt zich in Raadsverband hard voor het verbeteren van de transparantie van de EU-besluitvorming;
• Het Nederlandse kabinet zet zich in op de herziening van de Eurowob (zie het ECER-dossier over openbaarheid);
• Het Nederlandse kabinet steunt de Conferentie over de toekomst van Europa (zie het ECER-bericht over de Conferentie).

Afsluiting

Het Nederlandse kabinet benadrukt dat de EU in 2021 alles op alles moet zetten om uit de coronapandemie te komen. Bij de Nederlandse positiebepaling binnen de EU blijft afstemming met andere EU-lidstaten via effectieve inzet van het postennet cruciaal. Tenslotte benadrukt het Nederlandse kabinet dat de Conferentie over de toekomst van Europa een goede gelegenheid is om Nederlandse burgers te betrekken bij de Europese ontwikkelingen.

Meer informatie:

• Kamerbrief over de Staat van de Europese Unie 2021
• Rapport over de Staat van de Europese Unie 2021
• ECER-pagina – Staat van de Unie
• ECER-bericht – Staat van de Europese Unie 2020 (25 juni 2020