Aanbestedingen

Op deze pagina:

EU-regelgeving

Sinds 1970 bestaat er EU-regelgeving op het gebied van het aanbestedingsrecht. In eerste instantie betrof de wetgeving minimumharmonisatie in de vorm van coördinatierichtlijnen op het gebied van overheidsopdrachten voor werken en leveringen. Sinds 1992 bestaat er ook regelgeving op het gebied van overheidsopdrachten voor diensten.

De momenteel geldende richtlijnen zijn 2014/24/EU, 2014/25/EU, 2014/23/EU en 2009/81/EG.
Richtlijn 2014/24/EU is de zogenaamde ‘klassieke sectoren richtlijn’ en omvat regels ten aanzien van overheidsopdrachten voor (bouw)werken, leveringen van goederen en het verrichten van diensten. Richtlijn 2014/25/EU, de zogenaamde speciale sectoren (voorheen: nutssectoren) richtlijn, omvat regels op het gebied van overheidsopdrachten in de sectoren water, vervoer, post en energie.
Richtlijn 2014/23/EU, de zogenaamde concessierichtlijn, bevat regels voor de aanbesteding van overheidsopdrachten voor werken- en diensten-concessies.
Richtlijn 2009/81/EG heeft betrekking op defensie-en veiligheidsopdrachten.

Daarnaast is Richtlijn 2007/66/EG van toepassing. Deze richtlijn regelt de rechtsbescherming van deelnemende inschrijvers in een aanbestedingsprocedure.

Het doel van de huidige versie van de EU-aanbestedingsrichtlijnen uit 2014 is om de voormalige versie van de aanbestedingsrichtlijnen uit 2004 verder te vereenvoudigen en te moderniseren. Dit doel wordt onder meer bereikt door verhoging van de flexibiliteit van aanbestedingsprocedures. Zo kan onder de huidige richtlijn voor overheidsopdrachten in de ‘klassieke’ sectoren gemakkelijker overgestapt worden op de onderhandelingsprocedure met bekendmaking en de procedure van de concurrentiegerichte dialoog; twee soorten procedures die meer flexibiliteit bieden dan de standaard Europese openbare en niet-openbare aanbestedingsprocedure.

Zie ook gerelateerde ECER-berichten over de totstandkoming van de herziene versie van de EU- aanbestedingsrichtlijnen in 2014:

• Nieuwe EU-regels aanbestedingen (16 januari 2014)
• Nieuwe EU regels aanbestedingen en concessies treden in werking (28 maart 2014)

In de politieke beleidslijnen voor de nieuwe Europese Commissieperiode 2024-2029 wordt een herziening van de aanbestedingsrichtlijnen aangekondigd (zie ook dit ECER-bericht van 19 juli 2024).

Meer informatie:

Zie voor een volledig overzicht van EU- aanbestedingswetgeving en relevante beleidsdocumentatie ook de website van D-G Interne Markt van de Europese Commissie.

Rijksoverheid- aanbesteden
PIANOo Expertisecentrum aanbesteden 
TenderNed
Rijksoverheid: Organisatie van de Rijksinkoop
Rijksinkoopsamenwerking
Europa decentraal- dossier aanbesteden (decentrale overheden)
 

ECER-berichtgeving over aanbesteden (sinds begin 2024 is berichtgeving ook in te zien via  onderstaande kop 'Gerelateerd nieuws'):

• ECER-bericht: Verslag Europese Rekenkamer: concurrentie bij overheidsopdrachten neemt af (6 december 2023)
• ECER-bericht: Nieuwe drempelwaarden Europees aanbesteden 2024-2025 gepubliceerd (20 november 2023)
• ECER-bericht: Onderzoek naar de sociale impact van overheidopdrachten gepubliceerd door Europees Parlement (1 november 2023)
• ECER-bericht: Verordening versterking defensie industrie door gemeenschappelijk aanbesteden aangenomen (12 oktober 2023)
• ECER-bericht: Europese Commissie publiceert evaluatieverslag van de concessierichtlijn (11 augustus 2023)
• ECER-bericht: Consultatie over verbetering van rechtsbescherming van ondernemers bij aanbestedingen gestart (24 juli 2023)
• ECER-bericht: Kamerbrief over aanbesteden en derde landen (10 juli 2023)

Naar boven

Nederlandse wetgeving

In Nederland zijn Richtlijn 2014/23, Richtlijn 2014/24, Richtlijn 2014/25 en Richtlijn 2007/66/EG geïmplementeerd in de Aanbestedingswet 2012 en het Aanbestedingsbesluit. Deze wijzigingswet en het wijzigingsbesluit zijn per 1 juli 2016 in werking getreden.

Daarnaast bestaat er zogenoemd ‘flankerend beleid’ in de vorm van bijvoorbeeld de Gids Proportionaliteit en het Aanbestedingsreglement Werken 2016 welke aanbestedende diensten in acht moeten nemen. 

Voor meer achtergrondinformatie over het nationaal aanbestedingsrecht kan onder meer de voornoemde website van Expertisecentrum PIANOo worden geraadpleegd.

Naar boven

Jurisprudentie & nationale klachtenafhandeling

Zowel het EU-Gerecht als het EU-Hof van Justitie genereren aanbestedingsrechtspraak.
Het EU-Gerecht is de bevoegde rechter voor klachten van inschrijvers die deelnemen aan aanbestedingsprocedures van een van de EU-instellingen. Het EU-Hof van Justitie behandelt ingebrekestellingen en prejudiciële verwijzingen inzake aanbestedingsissues. Zie voor rechtspraak van beide instellingen ook de website van het EU-Hof van Justitie.

Ook de ECER website bevat nieuwsberichten over belangrijke aanbestedingsarresten. Zie onderstaande kop "Gerelateerd nieuws" en o.a.:

• "EU-Hof: Vaststelling van wezenlijke wijziging overheidsopdracht vereist geen aparte schriftelijke overeenkomst waarin wijziging als voorwerp is vastgelegd"  (12 december 2023)
• "EU-Hof: Collisieregel over toepassing van nationale bepalingen van lidstaat van vestiging van aankoopcentrales kan ook van toepassing zijn op betrokken beroepsprocedures" (28 november 2023)
• "EU-Hof: ook als merendeel van de  vervoersdiensten bestaat uit spoorvervoer is op gemengd openbaredienstcontract voor multimodaal vervoer via kabelinstallaties de PSO-verordening niet van toepassing" (24 oktober 2023)
• " EU-Hof: aanbestedingsrichtlijn voorziet niet in algemene uitsluitingsmogelijkheid voor overheidsopdrachten voor vervaardiging en softwarebeheer van overheidsdocumenten" (25 september 2023)
• "EU-Hof: Aanbestedende dienst kan een ondernemer bij een uitsluiting verplichten om zijn betrouwbaarheid uit eigen initiatief aan te tonen" (26 januari 2021)
• "Geen automatische uitsluiting van aanbesteding wegens overtreding door onderaannemer" (30 januari 2020)
• "EU-Hof: Geen openbare aanbesteding van juridische diensten" (6 juni 2019)
• "EU-Hof: Geen verplichte aanbesteding van patiëntenvervoer in nood-situaties door niet-commerciële organisaties" (3 april 2019)
• "EU-Hof verduidelijkt aanbestedingsregels" (28 april 2017)
• "Minimumloonvereiste bij aanbestedingen onder voorwaarden toegestaan" (26 november 2015)
• “Geen vrijstelling van aanbesteding als in-houseopdrachtgever geen toezicht uitoefent”(14 mei 2014)
• “EU-Hof verwerpt klacht Commissie over projectontwikkeling Eindhoven” (11 juli 2013)
• “AG Wathelet: Gemeente Eindhoven handelde niet in strijd met EU-aanbestedingsrichtlijn” (11 april 2013)
• “Beroepsverenigingen: een vreemde eend in de bijt van het aanbestedingsrecht” (13 september 2013)
• “EU-Hof: Italiaanse kapitaaleisen bij aanbestedingsprocedure in strijd met Unierecht” (23 mei 2012)
• “EU-Hof: Nederlandse stelsel voor geschillenbeslechting bij aanbestedingen is in orde” (16 december 2010)
• Aanbestedingen mogen niet altijd betaling van CAO-loon voorschrijven (8 april 2008)
• Publicatie van aanbestedingen (13 november 2007)
• Omroeporganisaties moeten Europees aanbesteden (6 september 2007)
• Fenin tegen Commissie (11 juli 2006)

In Nederland zijn de voorzieningenrechters van de rechtbanken bevoegd om kennis te nemen van aanbestedingsgeschillen. In toenemende mate vinden aanbestedingskortgedingen plaats. Deze geschillen veroorzaken een aanzienlijke rechtsontwikkeling op dit rechtsgebied. Zie voor een overzicht van recente nationale en Europese rechtspraak bijvoorbeeld ook de website van het expertisecentrum aanbesteden PIANOo.

Daarnaast bestaat in Nederland sinds 2013 de commissie van aanbestedingsexperts. Het betreft een commissie van experts die in een voorfase van een geschil tussen een aanbestedende dienst en een inschrijver klachten kan beslechten. Zie voor een introductie en voor reeds uitgebrachte adviezen ook de website van de commissie van aanbestedingsexperts.

Naar boven

Toepassing EU aanbestedingsrecht

Veel vragen die in de praktijk opspelen, houden verband met het toepassingsbereik van het (Europese) aanbestedingsrecht. Wie zijn aanbestedende diensten? Welke overheidsopdrachten moeten (Europees) worden aanbesteed? En welk type opdrachten juist niet? Moeten subsidies ook worden aanbesteed en is er een verschil tussen een overheidsopdracht en subsidieverlening? Zijn overheden die andere overheden opdrachten verlenen ook (Europees) aanbestedingsplichtig?

Specifiek binnen de rijksoverheid bieden onder meer de aanbestedingsjuristen op het eigen departement, de afdeling inkoop en bijvoorbeeld het expertisecentrum PIANOo de benodigde ondersteuning bij aanbestedingsvraagstukken.

De volgende links bieden meer specifieke (achtergrond)informatie over:

• Toepasselijke drempelwaarden
• (Type) overheidsopdrachten
• Welke aanbestedingsprocedures bestaan er
• Relatie staatssteun en aanbesteden: zie ook ECER-dossier Staatssteun
• Relatie Foreign Subsidies Regulation en aanbesteden: zie ook ECER-dossier Handelspolitiek

Naar boven

Verloop aanbestedingsprocedure

De EU-aanbestedingsrichtlijnen bepalen welke aanbestedingsprocedures een aanbestedende dienst kan toepassen. Bij iedere procedure is aangegeven hoe deze moet worden aangekondigd, welke uitsluitingsgronden gelden, en welke geschiktheidseisen, selectiecriteria en gunningcriteria een opdrachtgever mag hanteren.

Naar boven

ICER adviezen en fiches van de ICER over arresten van het Hof m.b.t. EU-aanbesteding 

ICER-adviezen:

• Rapport arrest Auroux (C-220/05) (2008)
• Rapport arrest Scala (C-399/98) (2003)
• Advies arrest Mannesmann (C-44/96) (1999)

ICER-fiches over arresten:

• Arrest Tirkkonen (2018)
• Arrest RegioPost GmbH Co. KG / Stadt Landau in der Pfalz (2015)
• Arrest Nederland, Gemeente Leidschendam-Voorburg, Bouwfonds Ontwikkeling en Schouten & De Jong Projectontwikkeling tegen de Commissie (2015)
• Arrest Piepenbrock Dienstleistungen GmbH & Co. Kg tegen Kreis Düren (2013)
• Arrest Europese Commissie tegen Koninkrijk der Nederlanden (2012)
• Arrest Europese Commissie tegen Bondsrepubliek Duitsland (2010)
• Arrest Helmut Muller (2010)
• Arrest Wall AG tegen Stadt Frankfurt am Main (2010)
• Arrest Commissie tegen Duitsland (2009)
• Arrest Europese Commisie tegen Frankrijk (2009)
• Arrest WaZV Gotha tegen Eurawasser (2009)
• Arrest Brescia (2008)
• Arrest Rüffert (2008)
• Arrest Commissie tegen Italië (2008)
• Arrest An Post (2007)
• Arrest Commissie tegen Italië (2007)
• Arrest Oymanns (2007)
• Arrest Commissie/Duitsland (2007)
• Arrest Jean Auroux (2007)
• Arrest Coname en parking brixen (2005)
• Arrest Fenin tegen Commissie (2004)
• Arrest Adolf Truley (2003)
• Arrest Ordine tegen Commune die Milano Scala (2001)
• Arrest Commissie tegen Frankrijk (2001)
• Arrest Telaustraria (2000)
• Arrest University of Cambridge (2000)
• Arrest BFI holding BV (1998)
• Arrest Mannesmann Anlagenbau (1998)

Naar boven